Towarzystwo Turystów Przyrodników i Krajoznawców zaprasza na wycieczkę z cyklu
"Tajemnice Warszawy i Mazowsza"
"Pożegnanie z Warszawą - Dulag 121"
- W programie: dawny obóz przejściowy w Pruszkowie - Dulag 121, Zakłady Napraw Taboru Kolejowego, Muzeum Motoryzacji -
Dulag 121 Pruszków (Durchgangslager 121 Pruszków) – niemiecki nazistowski obóz przejściowy, w którym gromadzono cywilną ludność Warszawy i okolicznych miejscowości, wypędzaną z domów w trakcie oraz po zakończeniu powstania warszawskiego.
Obóz został utworzony 6 sierpnia 1944 na terenie dawnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie i funkcjonował do połowy grudnia 1944, a w formie szczątkowej – do 16 stycznia 1945. Przez Dulag 121 przeszło w tym okresie od 390 000 do 410 000 osób, spośród których dziesiątki tysięcy zostały po krótkim pobycie w obozie wywiezione na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub zesłane do obozów koncentracyjnych. Z powodu chorób, wyczerpania lub z rąk strażników poniosło śmierć od kilkuset do kilku tysięcy więźniów Dulagu 121. Ponad 30 000 osób zdołało jednak opuścić obóz dzięki pomocy zatrudnionego tam polskiego personelu.
Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Pruszków – zakłady powstałe w 1897 z inicjatywy Towarzystwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej w pobliżu osady fabrycznej Pruszków na terenie ówczesnej wsi Żbików, jako Warsztaty Naprawy Wagonów Towarowych.
Początkowo dokonywano napraw wagonów towarowych oraz małych napraw wagonów osobowych. W 1913 w warsztatach zatrudnionych było ok. 500 robotników. W czasie I wojny światowej większość z pracowników była ewakuowana w głąb Rosji. W dwudziestoleciu międzywojennym zakład został przejęty przez PKP oraz był systematycznie modernizowany i rozbudowywany. W 1939 warsztaty zajmowały obszar 53 ha, a załoga liczyła ok. 1300 osób.
Zakłady Napraw Taboru Kolejowego w dniu 29.03.1999 zostały wpisane do rejestru zabytków. Wśród zabytkowych budowli kolejowych znalazły się następujące obiekty: budynek dyrekcji, kuźnia, odlewnia, modelarnia, obręczarnia, hala remontu obrabiarek, hala napraw wagonów osobowych, hala napraw wagonów towarowych, bocznica kolej. z pomnikiem, brama z fragm. ogrodzenia, bunkier oraz 3 wieżyczki strzelnicze.
Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach - Muzeum powstało w 1995, ale eksponaty zbierane były już wiele lat wcześniej, a ich remonty i rekonstrukcja zaczęły się w latach 80. Muzeum posiada około 300 zabytkowych pojazdów, jak również sporą kolekcję rekwizytów (mundury, radia, plakaty itd.), a także eksponaty związane z lotnictwem i militariami.
Wśród wielu zabytkowych pojazdów można zobaczyć: pierwsze rządowe auto Bolesława Bieruta, Buick`a premiera Cyrankiewicza, Buick`a - dar polonii amerykańskiej dla kardynała Wyszyńskiego, Dacie premiera Buzka, fiata 125p prezydenta Kwaśniewskiego, Jaguara Grażyny Szapołowskiej, Mercedesa Lody Halamy, pancernego Peugeota gen. Jaruzelskiego, Porsche Maryli Rodowicz, ZiS`a - pierwsze rządowe auto Gomułki po dojściu do władzy w 1956, auto wyprodukowane w 7 egzemplarzach na życzenie J. Stalina, J.A.G.`a z 1897 - najstarsze auto w Polsce i wiele innych aut oraz motocyklów z "historią".